In het kleine vergaderzaaltje heb ik op een vroege dinsdagochtend een afspraak met A. Ze heeft sinds kort een leidinggevende positie binnen het Rijk en heeft me gemaild dat ze bloednerveus is wanneer ze moet presenteren. Steeds vaker komt het voor dat ze voor een presentatie wordt gevraagd. ‘Tot nu toe heb ik het 11 jaar zorgvuldig weten te vermijden’, zegt ze, ‘maar nu is er geen houwen meer aan’.
Kwelling
Spreekangst. Iedereen ervaart het wel in min of meerdere mate. Het kan variëren van lichte temperatuurverhoging tot volledige verkramping en zelfs black-outs. Afhankelijk van de variant die jij als spreker hebt, ervaar je het presenteren als een ‘licht ongemak’ of een ‘pure kwelling waar je je doorheen bikkelt’. Ik zie bij veel sprekers die de ‘kwellingvariant’ hebben een volledige focus op het doorstaan van die 20 minuten. Zij zijn helemaal op zichzelf gefixeerd. ‘Hoe kom ik hier zo snel mogelijk doorheen’, lijken hun ogen te vragen. Twintig minuten presenteren is dan een opdracht, een schier onmogelijke taak en het is van belang zo snel mogelijk de finish te halen.
Ontevreden
Ook al heeft A vervolgens de finish gehaald, ze is achteraf altijd ontevreden. ‘Ik had het anders moeten doen, heb je gezien hoe ik stond te trillen en beven?’. ‘Natuurlijk ben ik weer de helft vergeten, ik had veel meer moeten vertellen’. ‘Zag je dat ik het antwoord op die vraag uit de zaal niet wist? Ik voelde me zo lullig’. Sprekers met de ‘kwellingvariant’ slaan zichzelf voortdurend om de oren met bittere zelfkritiek, terwijl ze net wel even de wedstijd van hun leven hebben gestreden! Want ze hebben een van hun grootste angsten in de ogen gekeken, en eigenlijk moeten ze zichzelf daarvoor een compliment geven.
Andere criteria
Maar feit is dat het publiek daar natuurlijk helemaal niet in geïnteresseerd is. Dat publiek raakt echt niet in vervoering door het feit dat jij als spreker je er doorheen geslagen hebt. Want dat zij hebben andere criteria: mensen willen geëntertaind worden, een goed verhaal horen, nieuwe dingen leren, en zelfs geïnspireerd worden. En dat lijken doelen die voor beginnende sprekers of sprekers met spreekangst wel heel ver weg liggen.
Kern
De kern van de ‘kwellingvariant’ ligt wat mij betreft in drie dingen besloten. Enerzijds is dat de overtuiging dat je ‘niet goed genoeg bent’: Je weet onvoldoende, struikelt altijd over je woorden, er is altijd iemand die het beter weet dan jij, of de techniek zal je wel weer in de steek laten. Dat zijn de ‘unsupportive beliefs’ waar jouw brein graag de bevestigende voorbeelden bij vindt. En iedere keer dat je jouw aannames gelooft, is dat een nieuwe bevestiging van jouw overtuiging. En zo worden ze steviger en sturender.
Focus
Anderzijds ligt het in jouw focus. Als spreker met spreekangst ben je volledig gefixeerd op jezelf. Je voelt jouw zweet over je rug prikkelen. Dan krijg je het warm en stokt je adem in je keel. Tot overmaat van ramp gaan je handen zweten. Dan registreert je een gevoel van enorme spanning bij je keel. Alsof die wordt dichtgeknepen. Em je denkt: ’ik kan het niet’ en je gaat staan beven. Je doet je uiterste best om het publiek niet aan te kijken, want dat durf je niet.
Contact
‘Geen contact maken, zegt jouw brein. Wie weet zit er iemand te gapen!’ Alles gaat over wat er met jou, in jou en door jou gebeurt. Je verliest je haast in jouw eigen kwelling, en je gaat het publiek volledig uit de weg. Zo’n presentatie is dan allang een doel op zich geworden, en heeft nogmaar heel weinig te maken met contact maken, verbinding leggen of een boodschap brengen die ht publiek kan raken.
Eigen Stijl
En het derde element dat misschien wel even belangrijk is als die andere twee, is het middel dat je selecteert om jouw kennis en ervaring te delen. Bijna iedere spreker met spreekangst die ik heb gecoacht, schieten bij de opdracht ‘presentatie’ automatisch in de powerpoint-modus. Alsof dat het enige middel is om jouw boodschap op een publiek over te brengen. Maar is dat eigenlijk wel een middel dat bij jou past? Heb je wel eens overwogen om een manier te zoeken die het presenteren of spreken voor een groep voor jou veel gemakkelijker maakt? Want iedere spreker heeft een eigen presentatiestijl, al was het alleen maar om het gegeven dat ieder mens anders spreekt en anders is. Waarom zou er dan maar één methode zijn om kennis te delen?
Tip van vandaag: Je kunt zelf echt wel iets doen aan jouw spreekangst!
Je kunt er iets aan doen! Presenteren of spreken in het openbaar heeft dus alles te maken met jouw mindset, jouw focus en het middel dat je daarbij gebruikt. En op al die drie dingen kun je je ontwikkelen. Zet gewoon een eerste stapje.
Vraag voor de lezer:
Heb je zelf wel eens spreekangst ervaren? Hoe zou jij dat willen aanpakken?
Blijer Presenteren
Wil jij weten hoe je blijer kunt presenteren? In mijn boek deel ik allerlei tips, ervaringen en oefeningen die je direct kunt toepassen. Je kunt een gratis voorproefje van ‘Het Groot ABC voor Blijer Presenteren’ downloaden op de site.
Alle verhalen die op deze site verschijnen zijn eigendom van Dikscommuniceert en mogen alleen worden gebruikt na toestemming vooraf van de eigenaar.